Hałda Ekstremum

Teren hałdy będącej skutkiem działalności wydobywczej KWK Krupiński daje ogromne możliwości zagospodarowania i przełamania ugruntowanego w społeczeństwie przekonania o braku możliwości rozwojowego wykorzystania tego typu budowli ziemnej. W różnych częściach hałdy można stworzyć różnorodne obszary, dla bardzo różnych zainteresowań. Od sportowych, wyczynowych, po rekreację i turystykę widokową.

Komponent 1 – Zagospodarowanie w kierunku rekreacyjno-sportowym (kierunek nadrzędny).

Ukształtowanie terenu pozwala na zarówno zagospodarowanie terenu w tradycyjny sposób, tj. rekultywacji w kierunku zieleni niskiej czy zalesienia, ale również przeznaczenia części tego obszaru na potrzeby rekreacji i sportu. Hałda w naturalny sposób ma szansę stać się celem wypraw i miejscem aktywnego wypoczynku czy sportów ekstremalnych – pumptracki (specjalnie przygotowany niewielki tor łączący jazdę jednośladem (zwykle rowerem) i wszechstronny trening, zbudowany z szybkich zakrętów i muld), trasy rowerowe, trasy zjazdowe, ścieżki piesze. Świadomie zaplanowane punkty widokowe z bardzo rozległą linią horyzontu oraz infrastrukturą uzupełniającą nadadzą terenowi hałdy inną wartość, a zarazem pozwolą efektywnie wykorzystać atut najwyższego wzniesienia z widokiem na zlokalizowany u podnóża hałdy Park Krajobrazowy „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”.

Wzorem krajów, które przeprowadziły już proces restrukturyzacji górnictwa, możliwe jest uatrakcyjnienie części rekreacyjno – sportowej o nietypowe w swym wyglądzie i kształcie obiekty, które w naturalny sposób będą przyciągać chętnych do spacerów lub jazd rowerowych.  Analizuje się także pozostawienie jednej wieży szybowej, np. po szybie tzw. skipowym (szyb I), aby powiązać go z bezpośrednim terenem hałdy poprzez mocny sportowy charakter, np. zjazdy na linach pomiędzy wieżą szybową, a stanowiskiem docelowej jazdy wybudowanym na hałdzie.

Komponent 2 – Zwiększenie retencji powierzchniowej obszaru hałdy (wsparcie dla kierunku nadrzędnego).

Zwiększenie możliwości retencjonowania wód opadowych z wykorzystaniem potencjału terenowego hałdy oraz kwestia zapewnienia bezpieczeństwa wodnego na terenie pokopalnianym jest szczególnie ważna po zakończeniu fizycznej likwidacji zakładu i zatopieniu wyrobisk górniczych. Prace w tym kierunku należy skorelować z udrożnieniem i ukształtowaniem rowów odwadniających ze spadkami w kierunku Kanału Branickiego. Zakładana powierzchnia zbiornika na wierzchowinie hałdy oszacowana została (Studium możliwości realizacji projektu pn. Rewitalizacja KWK Krupiński, GIG, 2018) na ok. 75 000 m². Aktualnie szacowana powierzchnia zakłada zbiornik lub układ kaskadowy dwóch zbiorników o mniejszej pojemności. W celu dostosowania pojemności, wielkości i warunków technicznych zbiornika do spływu wód powierzchniowych konieczne jest wykonanie dodatkowych kierunkowych analiz hydrotechnicznych oraz analiz związanych z zapotrzebowaniem na magazynowanie energii. Proponowane rozwiązania muszą być zgodne z zasadami lokalizacji obiektów w granicach Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”.

Powstały zbiornik retencyjny będzie elementem lokalnego systemu przeciwpowodziowego dla ograniczenia i spowolnienia spływu wód powierzchniowych istniejącą przekształconą siecią rowów i cieków odwadniających przyległe tereny. Zbiornik będzie ograniczał również zjawisko wypłukiwania kanałów w zboczach hałdy prowadzące do wymywania substancji mineralnych i odprowadzania zawiesiny do systemów kanalizacji deszczowej/ogólnospławnej.

Zbiornik może również stanowić magazyn wody technologiczne dla firm zlokalizowanych w części gospodarczej obszarów po KWK Krupiński. Ze względu na różnicę poziomów układ może pracować grawitacyjnie.

Należy brać również pod uwagę możliwość zabudowania układu pompowego na terenie aktywności gospodarczej. Pozwoli to na zbieranie i magazynowanie wód opadowych z terenu zakładu włączając istniejące zbiorniki retencyjne, lub budując nowe. Umożliwi to cyrkulowanie wodą z potencjalną funkcją magazynu energii – tzw. mały układ szczytowo-pompowy.

Komponent 3 – Wytwarzanie zielonej energii. (Kierunek uzupełniający).

Zagospodarowanie całości, lub części hałdy w kierunki elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii umożliwi nie tylko redukcję emisji CO2, lecz również pokaże, że tereny pokopalniane mogą być powtórnie wykorzystane i przekształcone zgodnie z założeniami Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Zielonego Ładu. W przypadku wykonania na szczycie hałdy zbiornika retencyjnego, możliwe będzie również wykonanie na jego powierzchni wysp fotowoltaicznych zajmujących docelowo do 50% tafli zbiornika oraz zainstalowanie turbin wytwarzających energię elektryczną wykorzystujących spadek wody (mały układ szczytowo-pompowy), jak również odmiennych od wiatraków – turbin wiatrowych. Hałda wraz z planowanymi instalacjami OZE oraz zbiornikiem jest jedną z możliwych lokalizacji układu stosu ogniw wodorowych z elektrolizerami.

Stworzenie różnych instalacji generujących energię z OZE zostanie połączone z powstaniem ścieżek edukacyjnych oraz laboratorium rozwiązań, które pomogą lokalnym społecznościom górniczym lepiej zrozumieć mechanizm Sprawiedliwej Transformacji w kierunku dekarbonizacji.